Ηρακλής: Ο Ήρωας

Ο Αστερισμός του Ηρακλή
Photo Credit:  Bill and Sally Fletcher

Ο αστερισμός του Ηρακλή είναι βόρειος αστερισμός και φαινομενικά δεν είναι τόσο εντυπωσιακός, όσο ο ήρωας που αντιπροσωπεύει. Βρίσκεται Νότια του αστερισμού του Δράκοντα και Βόρεια του αστερισμού του Οφιούχου. Συνολικά συνορεύει με εννέα αστερισμούς, τον Βοώτη, ανατολικά του είναι οι αστερισμοί Λύρα, Αλώπηξ, Βέλος και Αετός, και δυτικά είναι ο Βόρειος Στέφανος και ο Όφις. 

Ο Ηρακλής είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Διέρχεται εκ την 8η εσπερινή στις 20 Ιουνίου, οπότε και αναγνωρίζεται εύκολα από τους γύρω του αστερισμούς. Πιο συγκεκριμένα, αναζητήστε τον ανάμεσα στους λαμπρούς αστέρες Βέγα και Αρκτούρο. Τα αστέρια του σχηματίζουν την μορφή ενός άντρα που είναι γονατιστός και κραδαίνει ένα ρόπαλο. Η στάση του μοιάζει λίγο με εκείνη του αστερισμού του Ωρίωνα.

Ο Ηρακλής εμφανίζεται ανάποδα στον ουρανό. Δηλαδή το κεφάλι του βρίσκεται νότια, με τον αστέρα α του Ηρακλή, ή αλλιώς Rasalgethi (Ras-Algethi) που στα αραβικά σημαίνει "κεφάλι γονατιστού", να το αντιπροσωπεύει. Είναι διπλός αστέρας και παραδόξως δεν είναι ο φωτεινότερος του αστερισμού. Ο β του Ηρακλή έχει το όνομα Κορυνηφόρος και είναι φωτεινότερος. Ο γ του Ηρακλή είναι επίσης διπλός αστέρας. Ο δ του Ηρακλή είναι ο Σαρίν, επίσης διπλός αστέρας. Ο η του Ηρακλή απέχει από την Γη 112 έτη φωτός. Ο κ του Ηρακλή ονομάζεται Μαρφίκ, επίσης διπλός αστέρας. Ο λ του Ηρακλή ονομάζεται Μασύμ. Ο μ του Ηρακλή είναι γνωστός ως Kew Ho, που στα κινέζικα σημαίνει "εννέα ποταμοί". Ο ρ του Ηρακλή είναι επίσης διπλός αστέρας και πολύ όμορφος μέσα από μικρά τηλεσκόπια, βρίσκεται 402 έτη φωτός από την Γη. Ο ω του Ηρακλή ονομάζεται Καγιάμ.

Το σφαιρωτό σμήνος αστέρων Μέγας Ηρακλής ή Μ13.
Photo Credit: Rob Gendler

Το ωραιότερο στοιχείο του Ηρακλή είναι το Μ13, ένα εξαίρετο σφαιρωτό σμήνος. Το ανακάλυψε το 1714 ο Έντμοντ Χάλεϋ. Είναι το ωραιότερο σμήνος στο βόρειο ουρανό και ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Με κιάλια θα το δούμε σαν μία θολή κηλίδα. Με μικρά τηλεσκόπια όμως το θέαμα είναι συναρπαστικό και μπορούμε να διακρίνουμε τα μεμονωμένα άστρα. Γνωστό και ως NGC 6205 περιέχει περίπου 1 εκατομμύριο αστέρες. Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 23.500 έτη φωτός και η διάμετρός του σε 150 έτη φωτός. 

Το σφαιρωτό σμήνος Μ92.
Photo Credit: NASA/Hubble Space Station

Ένα άλλο φωτεινό σφαιρωτό σμήνος στον Ηρακλή είναι το M92 ή NGC 6341, διαμέτρου 80 έτη φωτός, απέχει από τη Γη 25.000 έτη φωτός, όσο περίπου και το Μ13. Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 6210 σε απόσταση 6.500 έτη φωτός από τη Γη, είναι γνωστό στους ερασιτέχνες αστρονόμους με το όνομα "Χελώνα στο Διάστημα". Υπάρχει και σμήνος γαλαξιών με το όνομα «Σμήνος του Ηρακλέους», καθώς και το υπερσμήνος γαλαξιών 53W002. Ο αστέρας 3C 336 είναι ένας από τους πρώτους κβάζαρ που ανακαλύφθηκαν.

Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 6210.
Photo Credit: NASA/ESA/Hubble Space Telescope

Ο αστερισμός αυτός ήταν ανώνυμος για τους αρχαίους Έλληνες, πιθανότατα τον κληρονόμησαν από τους Βαβυλώνιους. Ήταν γνωστός στους αρχαίους ως ο Γονατιστός Άνθρωπος. Πήρε το όνομα του Ηρακλή αργότερα. Κατά την μυθολογία, ο Ηρακλής ήταν γιος του τρανού Δία και της Αλκμήνης. Όταν η Ήρα έμαθε την αλήθεια για τους γονείς του Ηρακλή, τον μίσησε και έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, τα οποία το βρέφος τα στραγγάλισε. 

Όταν ο Ηρακλής παντρεύτηκε, η Ήρα τον έκανε να τρελαθεί και να σκοτώσει την γυναίκα και τα παιδιά του. Έπειτα, θέλοντας να εξιλεωθεί για το φρικτό έγκλημα συμβουλεύτηκε το Μαντείο των Δελφών, το οποίο με χρησμό του υπέδειξε να περάσει 12 χρόνια υπηρετώντας τον Ευρυσθέα. Ο Ευρυσθέας του ανέθεσε τους γνωστούς δώδεκα Άθλους του Ηρακλή.

Ο Ηρακλής με τα δώδεκα αυτά κατορθώματά του ελευθερώθηκε από την κυριαρχία του Ευρυσθέα και γύρισε ύστερα όλο τον κόσμο βοηθώντας τους αδύναμους.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ειρήνη Μαντζουράνη

Facebook Page: https://www.facebook.com/nightskygreece