Ανδρομέδα: Η Αλυσοδεμένη

Photo Credit: E. Espenak, www.astropixels.com

Ο αστερισμός της Ανδρομέδας βρίσκεται στο Βόρειο Ουράνιο Ημισφαίριο και γειτνιάζει με τους αστερισμούς του Περσέα και της Κασσιόπης. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα και είναι εύκολο να την εντοπίσουμε στον ουρανό επειδή συνδέεται με τον Πήγασο, έναν από τους πιο ευδιάκριτους αστερισμούς.

Οπτικά, τα άστρα της Ανδρομέδας δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Η Ανδρομέδα αναγνωρίζεται σχετικά εύκολα από τους τρεις λαμπρούς αστέρες δεύτερου μεγέθους που συνδέουν το τετράπλευρο του Πηγάσου με το τόξο του Περσέως. Από το τετράπλευρο του Πηγάσου ο βορειότερος αστέρας ανήκει στην Ανδρομέδα και είναι ο α Ανδρομέδας, που κακώς από πολλούς προσμετράται ως αστέρας του Πήγασου, προκειμένου να συμπληρώνεται το τετράπλευρο. Ο α Ανδρομέδας, είναι δευτέρου μεγέθους και ο Πτολεμαίος τον αποκαλεί «ο εν τη κεφαλή», ενώ οι δε Άραβες τον ονόμαζαν «Σιρράχ». Ο β Ανδρομέδας ήταν κατά τον Πτολεμαίο «κείμενος εν τη ζώνη» και κατά τους Άραβες ο «Μιραχ». Ο γ Ανδρομέδας ήταν ο «εν τω αριστερώ πόδι» στον κατάλογο του Πτολεμαίου που σήμερα ονομάζεται «Αλαμάκ» εκ των Αράβων. Οι β και γ αν και αμυδρότεροι είναι δευτέρου μεγέθους. Οι τρεις αυτοί αστέρες α, β και γ ευρισκόμενοι σε ίση σχεδόν απόσταση μεταξύ τους αποτελούν τους σημαντικότερους του αστερισμού, παρόλο που σ΄ αυτόν περιλαμβάνονται στο σύνολο 86 αστέρες από δευτέρου μέχρι και έκτου μεγέθους ικανοί να παρατηρηθούν δια γυμνού οφθαλμού, εκτός πόλεων και κατά ασέληνη νύκτα.

Photo Credit: Νίκος Τσάκαλος

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι ένας από τους 30 περίπου γαλαξίες που βρίσκονται στην δική μας πλευρά του διαστήματος και είναι το πιο μακρινό αντικείμενο που είναι ορατό με γυμνό οφθαλμό στον ουρανό. Όταν τον κοιτάμε το βλέμμα μας διανύει τεράστιες αποστάσεις στο διάστημα. Το φως του ταξιδεύει προς το μέρος μας για περισσότερο από 2 εκατομμύρια χρόνια.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο της είναι μία θολή κηλίδα. Η κηλίδα αυτή μοιάζει με νεφέλωμα, στην πραγματικότητα όμως είναι μία μακρινή νησίδα αστέρων ή γαλαξίας. Συχνά αποκαλείται Μεγάλη Σπείρα, λόγω της δομής της, η οποία φαίνεται καλύτερα με ισχυρό τηλεσκόπιο.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Ανδρομέδα ήταν κόρη του βασιλιά Κηφέα και της βασίλισσας Κασσιόπης. Η βασίλισσα είχε προσβάλει τις Νηρηίδες, όμορφες νύμφες της θάλασσας, ισχυριζόμενη πως ήταν ωραιότερη τους. Ως τιμωρία για την προσβολή προς τις προστατευόμενες του, ο Ποσειδώνας έστειλε ένα τέρας, το κήτος, να σπείρει την καταστροφή στις ακτές του βασιλείου του Κηφέα. Απελπισμένος ο Κηφέας, συμβουλεύτηκε το μαντείο για να μάθει εάν υπήρχε τρόπος να σταματήσει τις καταστροφές. Η απάντηση ήταν ότι έπρεπε να θυσιάσει στο Κήτος την κόρη του. Έτσι η Ανδρομέδα βρέθηκε αλυσοδεμένη στους βράχους.

Ενώ η Ανδρομέδα περίμενε την μοίρα της, έτυχε να περνά από εκεί ο ήρωας Περσέας. Η Ανδρομέδα του αποκάλυψε τι είχε συμβεί, ενώ έβλεπε το τέρας να την πλησιάζει. Ο Περσέας είχε μόλις θανατώσει την Μέδουσα και κρατούσε ακόμη στο χέρι του το κεφάλι της. Με την ευκαιρία, ο Περσέας έστρειψε αμέσως το κεφάλι της Μέδουσας προς το Κήτος, το οποίο αμέσως απολιθώθηκε και βούλιαξε στο νερό. Ως αμοιβή, ο Περσέας ζήτησε να παντρευτεί την Ανδρομέδα, η οποία στην συνέχεια του χάρισε έξι παιδιά.

ΕΠΜΕΛΕΙΑ: Ειρήνη Μαντζουράνη