Ιστορία Με Φόντο Τον Έναστρο Ουρανό

Στέκουν επιβλητικά στο πέρασμα των αιώνων, γνωστοποιώντας σε όλη την ανθρωπότητα την σπουδαιότητα του Ελληνικού Πολιτισμού. 

Η Ακρόπολη Των Αθηνών.
Ο Παρθενώνας είναι το μεγαλύτερο και πιο επίσημο οικοδόμημα της Ακρόπολης.
Είναι ο ναός της θεάς Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης της Αθήνας.
Photo Credit: Κωνσταντίνος Βασιλακάκος, Konstantinos Basilakakos Photography

Το ουσιαστικό ναός προέρχεται από το ρήμα "ναίω" που σημαίνει κατοικώ. Έτσι, ο ναός για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν η κατοικία του θεού, το κτίριο που στέγαζε το λατρευτικό άγαλμα μίας ή περισσότερων θεοτήτων. Το λατρευτικό άγαλμα τοποθετούνταν στο βάθος του ναού, πάνω στον κατά μήκος άξονα του κτηρίου. Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στον περιβάλλοντα χώρο έξω από το κτήριο του ναού, όπου βρισκόταν και ο βωμός για την προσφορά θυσιών και την άσκηση της λατρείας.

Στην Δυτική Πελοπόννησο, στην ονομαζόμενη κοιλάδα των θεών, άνθισε το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας και η γενέτειρα των πιο σημαντικών αθλητικών γεγονότων, η Αρχαία Ολυμπία. Εδώ γεννήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία, ένας θεσμός με πανελλήνια ακτινοβολία και λάμψη από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. 

Αρχαία Ολυμπία. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ναό της Πελοποννήσου,
o μεγαλοπρεπής ναός του Δία ήταν το σημαντικότερο οικοδόμημα της Άλτεως στην Ολυμπία
και δέσποζε σε περίοπτη θέση στο κέντρο της.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Το Φιλιππείο ήταν ναός στην αρχαία Ολυμπία. Το Φιλιππείο είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Αφιερώθηκε στο ιερό του Δία από το Φίλιππο Β΄, βασιλιά της Μακεδονίας, μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας. Μετά το θάνατο του Φιλίππου, η κατασκευή του μνημείου αποπερατώθηκε από το γιο του, τον Μ. Αλέξανδρο, ο οποίος πρόσθεσε στο εσωτερικό και τα αγάλματα των μελών της οικογένειάς του.

Το Φιλιππείο στην Αρχαία Ολυμπία.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Η αρχαία Κόρινθος ήταν σημαντική πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδας και θεωρούταν η πλουσιότερη πόλη του αρχαίου κόσμου. 

Αρχαία Κόρινθος.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Η σπουδαιότητα της Νάξου υπήρξε στη μακρά ιστορική διάρκεια, όχι απλά πρωταρχική αλλά διαμορφωτική στην πορεία της ιστορίας, όχι μόνο στον Κυκλαδικό αλλά και στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο. O Δίας, ο πατέρας θεών και ανθρώπων κατά τους αρχαίους Έλληνες, λέγεται ότι γεννήθηκε στην Κρήτη, αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, και έτσι το ψηλότερο βουνό του νησιού πήρε το όνομά του, Ζεύς ή Ζας. Ο κατεξοχήν συνδεδεμένος με τη Νάξο θεός είναι ο Διόνυσος που ενσάρκωνε τις αγαθοποιούς δυνάμεις της φύσεως. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νάξο όπου παντρεύτηκε την Αριάδνη μετά την εγκατάλειψή της από το Θησέα. Σύμφωνα με την μυθολογία, στο νησάκι "Παλάτια" ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη και από εκεί την απήγαγε ο Διόνυσος με την ακολουθία του. Σ'αυτό το νησάκι βρίσκεται η Πορτάρα, σήμα κατατεθέν της Νάξου και πύλη του ναού του Απόλλωνα.

Η Πορτάρα είναι η τεράστια μαρμάρινη πύλη ενός ναού που ξεκίνησε να χτίζεται τον 6ο π.χ. αιώνα
πιθανότατα προς τιμήν του θεού Απόλλωνα στη Νάξο.
Στέκεται επιβλητική στο νησάκι "παλάτια" ή νησί του Βάκχου
όπως λέγεται διαφορετικά στην αριστερή πλευρά του λιμανιού της Νάξου.
Photo Credit: Κώστας Μαθιουδάκης, Kostas Mathioudakis Photography

Το ιερό της Δήμητρας σώζεται κοντά στο χωριό Σαγκρί και έχει εν μέρει αναστηλωθεί. Το ιερό σύμφωνα με διάφορες ενδείξεις ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τη Δήμητρα με έμφαση στις χθόνιες ιδιότητές τους. Η λατρεία χθόνιων θεοτήτων που σχετίζονται με τη γονιμότητα και την αύξηση της βλάστησης δικαιολογείται από την ίδρυση του ιερού στον πυρήνα μιας περιοχής πλούσιας σε παραγωγικούς πόρους, κατάλληλης κυρίως για αγροτική εκμετάλλευση. Το μουσείο και ο αρχαιολογικός χώρος έχουν βραβευθεί με το βραβείο Europa Nostra για την ευαίσθητη ανασκαφή, την αναστήλωση και την επιτυχημένη ενσωμάτωσή τους στο φυσικό περιβάλλον.

Ο Ναός της Δήμητρας στην Νάξο. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Σαγκρί.
Photo Credit: Κωνσταντίνος Εμμανουηλίδης, Constantine Emmanouilidi

Αφιέρωμα των Ναξίων σε ένα άλλο ιερό νησί των Κυκλάδων, αποτελούν τα Μαρμάρινα Λιοντάρια. Η Δήλος αποτελούσε Πανελλήνιο Ιερό τόπο, αφού σύμφωνα με την μυθολογία ήταν τόπος γέννησης των θεών Απόλλωνα και Άρτεμης. Τοποθετημένοι στη δυτική πλευρά του δρόμου, που οδηγεί από το αρχαϊκό λιμάνι του Σκαρδανά στους ναούς, οι Λέοντες ήταν οι αιώνιοι φρουροί του Ιερού.

Η Οδός των Λεόντων στην Δήλο.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Η Αρχαία Φανοτή (Ντόλιανη), έδρα των Φανοτέων, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια του τελευταίου Μακεδονικού πολέμου.

Ο Γαλαξίας πάνω από την κεντρική πύλη της ακρόπολης Φανοτής (Ντόλιανη).
Photo Credit: Σπυριδούλα Ρεσβάνη-Κώστας Τσέκας, Spyridoula-Kostas Resvani-Tsekas

Το μαντείο, κατά την κλασική αρχαιότητα, ήταν ο επίσημος, θρησκευτικού χαρακτήρα θεσμός σε συγκεκριμένο τόπο, που εμπνεόταν σοφές συμβουλές, έδινε χρησμούς, ή προέβλεπε το μέλλον ως ενδιάμεσος με τους θεούς. Τα μαντεία θεωρούνταν πύλες μέσω των οποίων οι θεοί απευθύνονταν άμεσα στους ανθρώπους. Στην Αρχαία Ελλάδα τα κυριότερα μαντεία ήταν αφιερωμένα στον Δία ή τον Απόλλωνα. 

Το παλιότερο ελληνικό μαντείο ήταν του Δία στη Δωδώνη της Ηπείρου. Η μυθολογία λέει ότι από τη Θήβα της Αιγύπτου πέταξαν δυο περιστέρια: το ένα προσγειώθηκε στη Λιβύη, όπου χτίστηκε ο ναός του Άμμωνα Δία, και το δεύτερο ήρθε στη Δωδώνη, όπου ιδρύθηκε το μαντείο.

Το Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης. Χωρούσε 18.000 θεατές και ήταν το μεγαλύτερο της εποχής του.
Κατά την τέλεση των Ναΐων προς τιμήν του Νάιου Δία, εκτός από τους αγώνες στο στάδιο γίνονταν και θεατρικοί αγώνες.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Όλα τα μαντεία του Δία όμως τα ξεπερνούσε το μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ήταν γνωστό από τους ομηρικούς χρόνους και στα τέλη του 6ου αιώνα κατακλύζονταν από προσφορές Ελλήνων και ξένων. Ήταν το γνωστότερο μαντείο της Αρχαίας Ελλάδας και του τότε γνωστού κόσμου.

Η Θόλος της Αθηνάς Προναίας στους Δελφούς. Η Θόλος είναι το πιο χαρακτηριστικό μνημείο των Δελφών, που δεσπόζει στο ιερό της Αθηνάς Προναίας ανάμεσα στο νεότερο ναό της Αθηνάς και στο θησαυρό των Μασσαλιωτών.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Θεωρείται ο ομφαλός του κόσμου, γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Ζευς άφησε δύο αετούς, έναν προς την Ανατολή και έναν προς την Δύση, συναντήθηκαν στους Δελφούς. To μαντείο ήταν αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. 

Ο Ομφαλός της Γης.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Τους χρησμούς τους έδινε η ιέρεια Πυθία. Η Πυθία ήταν το διάμεσο, με το οποίο επικοινωνούσε ο θεός και έδινε τους χρησμούς, οι οποίοι καταγράφονταν. Πυθία ονομαζόταν η εκάστοτε Πρωθιέρεια του Θεού Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών η οποία, ευρισκόμενη σε έκσταση, μετέφερε τη χρησμοδότηση του Θεού προς τον ενδιαφερόμενο με τρόπο συνήθως λακωνικό, δυσνόητο, αινιγματικό και διφορούμενο.

Ο Ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς. Εδώ γίνονταν οι ιεροτελεστίες που είχαν σχέση με τη λατρεία,
η σπουδαιότερη από τις οποίες ήταν η διαδικασία της μαντείας.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography

Πριν από κάθε χρησμοδότηση η Πυθία πλενόταν, έπινε νερό από την Κασταλία πηγή, μασούσε φύλλα δάφνης και ανέβαινε σ 'έναν τρίποδα. Από τη βάση του τρίποδα έβγαιναν αναθυμιάσεις που παράγονταν με την καύση διαφόρων ψυχοτρόπων βοτάνων, εμπλουτισμένων με υψηλές ποσότητες μεθανίου. Η Πυθία ερχόταν σε έκσταση και έβγαζε ασυνάρτητες κραυγές και λόγους. Οι ιερείς του μαντείου μετέτρεπαν τα άναρθρα αυτά λόγια σε έμμετρους χρησμούς, σχεδόν πάντα με διφορούμενη σημασία.

Το μονοπάτι που οδηγούσε από την είσοδο του τεμένους του Απόλλωνα
μέχρι το βωμό των Χίων και τον επιβλητικό ναό, ονομαζόταν Ιερά οδός.
Ήταν ο βασικός ιστός του ιερού και είχε πομπικό-τελετουργικό χαρακτήρα,
αφού διευκόλυνε την κίνηση των προσκυνητών και των επισκεπτών του ιερού χώρου.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography 

Συνήθως η Πυθία εκλεγόταν από τις ευγενικής καταγωγής παρθένες των Δελφών. Αργότερα όμως αποφασίστηκε να είναι ηλικίας πάνω από 50 χρόνων. Στα παλαιότερα χρόνια η Πυθία έδινε μόνο ένα χρησμό, κάθε Φεβρουάριο. Πρώτη Πυθία του Μαντείου των Δελφών κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η Φημονόη.

 Το κτίσμα αυτό εθεωρείτο κατά κάποιο τρόπο ως θησαυροφυλάκιο της Αθήνας όπου φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές νίκες της πόλης, όπως και άλλα πολύτιμα αντικείμενα που είχαν αφιερώσει στο ιερό οι πιστοί. Βρίσκεται πάνω στην ιερά οδό.
Photo Credit: Λουκάς Χαψής, Loukas Hapsis Photography 

Σύμβολο του θεού Απόλλωνα αποτελεί η Τετρακτύς, την οποία οι Πυθαγόρειοι συνέδεαν με το Μαντείο των Δελφών.

*Η έκθεση "Ναοί στο σχήμα του ουρανού" με φωτογραφίες του κύριου Λουκά Χαψή ανήκει στο Πλανητάριο-Ίδρυμα Ευγενίδου.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ειρήνη Μαντζουράνη

Facebook Page: https://www.facebook.com/nightskygreece