Λύθηκε Η Αμφισβήτηση Γύρω Από Την Απόσταση Που Απέχουν Οι Πλειάδες

Photo Credit: Stelios Stergiou

Καλά νέα για τους οπαδούς του αγαπημένου σμήνους αστέρων των αστροπαρατηρητών, τις Πλειάδες. Τέτοιου είδους αστρικά σμήνη είναι πιο κοντά από ότι υποθέτουν οι αστρονόμοι, πιο ειδικά όταν πρόκειται για τις γνωστές σε πολλούς ουρανό-παρατηρητές Επτά Αδελφές. 

Μία νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science από μια ομάδα με επικεφαλής τον Carl Melis του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, όχι μόνο απαντάει σε μία ζεστή κοσμική διαμάχη που αφορά την απόσταση των Πλειάδων, αλλά μπορεί να αλλάξει το πώς υπολογίζουμε αστρικές αποστάσεις. 

Περισσότερα από 1.000 σμήνη αστέρων, ομάδες χιλιάδων όμοιας ηλικίας αστέρων, υπάρχουν στον Γαλαξία. Η πρόταση ότι οι Πλειάδες ήταν 10% πιο μακριά από εμάς από ότι υπολογιζόταν είχε συννεφιάσει την μελέτη των σμηνών αυτών. Οι αποκλίσεις στην απόσταση έκαναν τους ερευνητές να προβληματίζονται για χρόνια, αμφισβητώντας την βασική κατανόηση τους για το πώς τα άστρα σχηματίζονται και εξελίσσονται. 

Τώρα όμως, ο Melis και οι συνεργάτες του αναφέρουν ότι ένα παγκόσμιο δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων έχει διασταυρώσει την απόσταση από το αστρικό σμήνος. Η νεοαποκτηθείσα απόσταση από το διάσημο χειμωνιάτικο σμήνος αστέρων, που βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου, έχει εκτιμηθεί στα 443 έτη φωτός. 

Απαρτίζεται από δεκάδες ζεστά μπλε αστέρια όλα περίπου 100 εκατομμυρίων ετών, οι Πλειάδες θεωρούνται ένα από τα πιο κοντινά αστρικά σμήνη προς τη Γη και ως εκ τούτου θεωρούνται ένα μεγάλο "κοσμικό εργαστήριο" γιατί μας βοηθούννα κατανοήσουμε πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται. Ο δικός μας ήλιος πιστεύεται ότι είχε γεννηθεί σε ένα τέτοιο σμήνος περίπου πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. 

Μέχρι τη δεκαετία του 1990, η απόσταση από τις Πλειάδες είχε εκτιμηθεί στα 430 έτη φωτός, αλλά η Ευρωπαϊκή αστρική δορυφορική χαρτογράφηση Ίππαρχος, που ξεκίνησε το 1989, είχε κάνει μετρήσεις στα περίπου 390 έτη φωτός.

Οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν το παγκόσμιο σύστημα ραδιοαστρονομίας τους για να παρατηρήσουν ορισμένα αστέρια των Πλειάδων κατά τη διάρκεια περίπου ενάμιση χρόνου. Αυτό τους επέτρεψε να μετρήσουν με ακρίβεια την προφανή μετατόπιση της θέσης του κάθε άστρου που προκαλείται από την περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο. Έχοντας παρατηρηθεί στα αντίθετα άκρα της τροχιάς της Γης, ένα άστρο φαίνεται να κινείται ελαφρώς κατά το σκηνικό των πιο μακρινών κοσμικών αντικειμένων. Ονομάζεται παράλλαξη, η τεχνική αυτή είναι η πιο ακριβής μέθοδος μέτρησης απόστασης που έχουν οι αστρονόμοι, και βασίζεται στην απλή τριγωνομετρία. 

Με την τεχνική της παράλλαξης, οι αστρονόμοι παρατηρούν ένα αντικείμενο
 στα αντίθετα άκρα της τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο για να μετρήσουν με ακρίβεια την απόστασή του.
Photo Credit: Alexandra Angelich, NRAO/AUI/NSF

Δείτε Μόνοι Σας

Ενώ οι Πλειάδες παραδοσιακά θεωρούνται μια χειμερινή απόλαυση για τους ουρανό-παρατηρητές, είναι ορατές αυτή την εποχή του έτους επίσης. Απλά πρέπει να είναι μια καθαρή νύχτα για να τις δείτε.

Μετά από τα τοπικά μεσάνυχτα, κοιτάξτε το ανατολικό ουρανό και θα βρείτε τον αστερισμό του Ταύρου, στον ορίζοντα. Ο Aldebaran, το πορτοκαλί αστέρι οδηγός του, σηματοδοτεί το κόκκινο μάτι του ταύρου και δείχνει το πρόσωπο του μυθικού τέρατος, το οποίο αποτελείται από ένα σμήνος αστέρων σε σχήμα V. Σαρώστε το πρόσωπο του, και θα βρείτε μία αμυδρή ασαφή κηλίδα φωτός, ορατή ακόμα και από τα προάστια της πόλης - αυτή η κηλίδα φωτός είναι οι Πλειάδες.

Και σημειώστε την 14η Σεπτέμβρη στο ημερολόγιό σας, επειδή τότε η Σελήνη θα ποζάρει με το φημισμένο σμήνος αστέρων, γεγονός που θα τις καθιστά ακόμη πιο εύκολες για να εντοπιστούν. 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ειρήνη Μαντζουράνη